دکتر مهدی کاظمی زمهریر پژوهشگر علوم سیاسی و استاد دانشگاه

در چند دهه اخیر، خاورمیانه شاهد خشونت و جنگ بوده است.یکی از علل برآمدن این خشونت ها در این منطقه وجود روایت های ستیزه جویانه دینی از نظم می باشد. گروه های سلفی و اسلام گرای رادیکال، با رجوع به روایت های گذشته گرایانه از نظم دینی عامل مهمی در خلق خشونت در منطقه بوده اند. با توجه به اینکه دانش فقه متکفل اصلی ترسیم ادراکات مومنان از نظم اجتماعی می باشد، این سوال قابل طرح است که چه نوع ادراک فقهی از نظم اجتماعی می تواند، به ایجاد صلح در منطقه خاورمیانه کمک نماید؟

کانون هرگونه نظریه پردازی سیاسی، "ایران آینده" است؛ اما، ایران آینده، نه در پیوند با "ایرانشهر" باستانی است و نه " مدینه فاضله". چنین ایرانی، در ذهنیت جمعی تنیده در زندگی روزمره مردم است و وظیفه دانش سیاسی – چه فلسفی و چه جامعه شناختی – بازسازی این ذهنیت جمعی درباره ایران می باشد.

اخبار شگفت نوآوری های بشر ، هر لحظه در حال برکندن ما از عادات دیروز و مجبور کردن ما به پذیرش شیوه های نو در زندگی است.اما، اندیشه ها هنوزگرفتار گذشته هستند ومناظره های فکری در ایران معاصر سعی دارند ما را با گذشته عتیق پیوند دهند. این در حالی است که ما در زندگی عملی ناچار به پیوستن به روندهای آینده ساز هستیم.

در ادبیات رهبران سیاسی کشور ایده رشد بالا و تبدیل شدن به قدرت برتر منطقه موج می زند، اما چرا سرعت توسعه ایران پایین است. چرا امکان توسعه سریع برای ما همانند کشورهای شرق آسیا مهیا نیست؟ دلایل زیر سعی در پاسخ دادن به این پرسش را دارد.

هدف من از این سخنرانی بررسی مفهوم « وضعیت نخستین(Original Position) » در نظریه رالز با رویکردی جامعه شناختی است.از نظر رالز، اصولی که اشخاص در وضعیت نخستین و حجاب جهل برای سامان دادن به توزیع منافع در زندگی اجتماعی توافق می کنند، اصول عدالت است. با وجود خصلت ابتکاری مفهوم وضعیت نخستین و حجاب جهل(veil of ignorance)، از نظر منتقدان، این مفهوم بیش از حد انتزاعی است و از واقع گرایی جامعه شناختی برخوردار نیست. بنابراین، سوال این است که: آیا می توان وضعیت نخستین را به گونه ای تصور کرد که بدون فرض گرفتن مفهوم حجاب جهل، شهروندان هنوز آماده انتخاب اصول عدالت رالزی باشند؟